Trzy pytania o nową Nosowską

12 października 2018
Bartek Chaciński

Najważniejszy jest tu dźwięk niezapisany w studiu. Coś jakby świst wypuszczanego powietrza. A trzeba sporo tego powietrza wypuścić, żeby wykonać taki gest na tym etapie kariery, odrzucając większość tych cech, za które było się chwaloną jako wokalistka i autorka tekstów. Bo Nosowska nie jest na płycie Basta ani tą wokalistką, ani tą autorką tekstów. Wymyśliła się na nowo w dość krytycznej sytuacji życiowej, wykorzystując sukces społecznościowy i kilka gestów szczerości, na które zdobyła się w książce (której nie jestem fanem, żeby była jasność – w przeciwieństwie do muzycznego repertuaru eksszefowej Hey). Dziś odpowiedzi na trzy pytania o Nosowską. Sam odpowiadam, żeby była jasność – na bazie wieloletnich doświadczeń z bohaterką.

Jak to?! Pani Nosowska rapuje?
Odsetek raperek w Polsce – przynajmniej tych przebijających się do czołówki – był większy w latach 90. niż teraz. A maskulinizacja gatunku sięga jakichś absurdalnych wartości. No więc co, że niby ma gigantyczną konkurencję ta Nosowska? Że niby nie może się w dojrzałym wieku zabrać za hip-hop, gatunek, który ma prawie tyle lat co ona? Te same dziwne pytania słyszałem w latach 90. w odniesieniu do piosenkowej elektroniki, którą zaczęła ta sama Nosowska, ale wtedy z jednoznacznie rockowym rodowodem, uprawiać w Polsce przed innymi. I co? Wyszło na zdrowie – nie tylko jej, ale w konsekwencji nawet rodzimej grupie Hey. Tu też w ostatecznym rozrachunku wyjdzie na zdrowie. Choć oczywiście trochę prób kręcenia beki z pani Nosowskiej będzie. Nie będzie to również płyta powszechnie kochana. Choć potrzebna. Oczywiście procent kobiet po przejściach słuchających rapu (dobrowolnie) jest ograniczony i większość z nich ma pewnie kontakt z gatunkiem via własne dzieci (stąd to zastrzeżenie o „dobrowolności”). Co skądinąd znajduje też pewne przełożenie na album Nosowskiej, której syn hip-hopu słucha, hip-hop zna i występuje tu – obok Łony dopowiadającego wersy w Boję się – na featuringu w Mówiła mi matka.

Jak to?! Nosowska nie używa tych wszystkich swoich przenośni, tego swojego języka wielokrotnie nagradzanego Fryderykami?
No właśnie: już nie lęku pręcik, gdzieś za mostkiem, przy aorcie, tylko boję się. Albo Goń, goń, goń, dziewczyno. Albo – co gorsza – gadać mi się nie chce z ledwie markowanymi cudzysłowami w tych brzydkich słowach. Albo wycieczki trollujące inne krajowe szlagiery: W tej piosence, co ją Prońko śpiewa, facet robi małpę i ma Krysia w domu cyrk / Ty po małpce robisz ćwiartkę, pół, trzy czwarte, a gdy robisz krowę, to mam w domu syf. Nie ma miejsca na niuanse, sytuacje są z życia wzięte (co wiemy z książki), przemoc nie jest wyimaginowana, alkohol lał się naprawdę.
Dodatkowo jeszcze flow Nosowskiej bywa demonstracyjnie krzykliwy, trochę czasem niedzisiejszy, przypominający prapoczątki polskiego rapu, trudny do uznania za piękny z punktu widzenia rapowej sztuki, łatwy do, nomen omen, małpowania. No i za beaty odpowiedzialny jest nie jakiś ortodoksyjny producent hh, tylko Michał „Fox” Król, pracujący po swojemu, z grubsza podobnie jak na płytach Marii Peszek – gołe, mocne barwy syntetyczne, bez pudrowania i szczególnej finezji. Tyleż chwytliwe, co prymitywne. Ale szlagiery są: Boję się, Ja pas! i Takie to przykre – to, jakkolwiek może kontrowersyjne, z pewnością nowe klasyki w repertuarze Nosowskiej.

Jak to?! Nosowska się opowiada?
Przecież jeszcze w książce dawała sygnały że się nie będzie opowiadać. A tutaj odpowiada także Krzysztofowi Zalewskiemu i przy okazji swojemu Męskiemu Graniu: Odwrotnie niż pisze Krzysiek – takie to przykre, takie to przykre. Sygnalizuje, że sprawnie łączy repertuar teatralny z klimatem na zewnątrz: Słowo do słowa, aż zbierze się klątwa, trzeci sezon się sprawdza, trzeci sezon jest modna, orzeł odarty z pierza… itd. Żadnych wypustków, uniesień, ta kraina ma być płaska. No ale nie opowiada się wprost – więc zachwyt Niezależnej.pl z domniemanego symetryzmu wykazanego w wywiadzie dla „Wyborczej” jest raczej formą leczenia własnego kaca, przed którą sama Nosowska próbowała się obronić. Bo jeśli o coś tu zadbała, to właśnie nie o bezpoglądowie, tylko o brak prostych haczyków do wykorzystania jej tekstów w wojnie polsko-polskiej (co dokładnie w tym momencie próbuje robić Niezależna). To ją skądinąd broni przed porównaniami z Peszek. Wchodzenia w politykę wprost nie ma, krąg tematów jest częściowo niby podobny (zamykający płytę utwór jest jakby nową wersją opowieści o rozkochanym w hejcie narodzie, które snuła Peszek – a byłem obrońcą tej opowieści w jednej z wersji), ale jednak szerszy: dochodzi alkoholizm, przemoc domowa w różnych odmianach itd.
Poza samym gestem zmiany najbardziej zaskakujące w tej bardzo ważnej płycie – w dorobku Nosowskiej prędzej najważniejszej niż najlepszej – jest to, że gdy już się odpowiednio dużo razy w to wsłuchać, okazuje się, że mamy przed sobą zasadniczo tę samą Nosowską: w głębi niepewną nawet tego, czy jest tym, kim jest. Tyle że artykułującą to – mówiąc językiem Lecha Janerki – śmielej. Dlatego bardzo trudno mi znieść komentarze na temat singli, że takie słabe – one mogą być niewyrafinowane, nieokrzesane, nawet nie dość nowoczesne, ale mocne są właśnie z całą pewnością.

NOSOWSKA Basta, Kayax 2018, 7-8/10

Ukazały się w tym tygodniu:

6.10 Górczyński, Palmer, Wiracki The Clod and the Pebble, Multikulti
6.10 Mirt Decaying Land, Cat Sun
8.10 Bernard Parmiegiani Mémoire Magnétique, vol​.​1 (1966​-​1990), Transversales LP
8.10 Buga Visions of One Truth, Midlife Music
8.10 François Bayle Electrucs!, Transversales LP
8.10 Full Blast Live in Rio, Trost
8.10 Hubert Zemler groove 8, Outlines
8.10 Mordançage Mordançage, Facture
9.10 J. Kamiński Pieczone bataty EP, Polena
9.10 Six By Seven FAKE EP
10.10 Arkadiusz Entropia Często boję się, że umrę zgorzkniały, pełen tęsknoty za momentami, kiedy mogłem coś zmienić w swoim życiu, Audile Snow DL, microSD
10.10 Auride Encountered Strikes, Audile Snow DL, microSD
10.10 Dramavinile Silfra, Eilean
10.10 Emika Falling In Love With Sadness, Emika
10.10 Joe McPhee i Mikołaj Trzaska More Intimate Conversation, Kilogram
10.10 Kinga Miśkiewicz To mi nie, Soul CD
10.10 Leigh Toro The Eternal Navigation, Eilean
10.10 Odd Beholder All Reality Is Virtual, Sinnbus
10.10 Owls Are Not Radio Tree, 1000Hz + Atypeek CD
10.10 Paszka Producent mebli z drewna i materacy, Audile Snow DL, microSD
10.10 Piotr Figiel & UMBA Pulsar EP, Induxtriall DL, stream
10.10 Tonga Boys Vindodo 1000Hz
10.10 Wojciech Błażejczyk Trash Music, Requiem
11.10 Terumi Sedento, Terumi EP
Alex Chilton & Peter Holsapple Peter Holsapple vs Alex Chilton: The Death of Rock, Omnivore arch.
Anna St Louis If Only There Was a River, Woodsist
Arc Iris Icon of Ego, Ba Da Bing
Art d’Ecco Trespasser, Paper Bag
Auntie Flo Radio Highlife, Brownswood
Bixiga 70 Quebra-Cabeca, Glitterbeat
Black Eyed Peas Masters of the Sun, Universal
Bobbie Gentry The Girl From Chicksaw Country, Universal 8CD box, arch.
Charalambides Tom and Christina Carter, Drawing Room LP
Cocteau Twins Treasure Hiding: The Fontana Years, Universal box arch.
Colter Wall Songs of the Plains, Thirty Tigers
Connan Mockasin Jassbusters, Mexican Summer
Cypress Hill Elephants on Acid, BMG
David Bowie Loving the Alien: 1983-1988, Parlophone box arch.
Django Django Winter’s Beach EP, Because 12″
Edie Brickell & New Bohemians Rocket, Verve
Eli Keszler Stadium, Shelter Press
Elvis Costello & The Imposters Look Now, Concord
Ensemble d’Oscillateurs 4 Compositions, L-ne
Filipe Felizardo & The Things Previous Volume VI – The Suns Rises in your Tummy & other Christmas Illuminations, Three:four
Goatman Rhythms, Rocket
Jaakko Eino Kalevi Out of Touch, Domino
Jerry Paper Like a Baby, Stones Throw
John Grant Love Is Magic, Bella Union
John Hiatt The Eclipse Sessions, New West
Kurt Vile Bottle It In, Matador
Manuel Troller Vanishing Points, Three:four
Mark Isham Black Mirror – Arkangel Original Score, Fire/Lakeshore
Matthew Dear Bunny, Ghostly International
Nagrobki Portret trumienny, T.A.P. LP
Nosowska Basta, Kayax CD, DL
Outer Heaven Realms of Eternal Decay, Relapse
Pablopavo i Ludziki Marginal, Karrot
Paul Kelly Nature, Cooking Vinyl
Philip Corner Extreemizms Early & Late, Unseen Worlds
St. Vincent Mass Education, Loma Vista
Stefan Smith Stefan Smith, Sapiens
The Bottle Rockets Bit Logic, Bloodshot
The Dodos Certainty Waves, Polyvinyl
The Groundhogs Blues Obituary, Fire arch.
Thomas Dybdahl All These Things, Petroleum
Tom Morello The Atlas Underground
Troupe École Tudu Oyiwane, Sahelsounds
Tubis Trio Flashback, Audio Cave CD, LP, stream
Tyshawn Sorey Pillars, Firehouse 12
UUUU UUUU, UUUU
William Basinski & Lawrence English Selva Oscura, Temporary Residence

Wszystkie płyty opublikowane 12.10 – chyba że zaznaczyłem inaczej.