Piepiepiękno mamamaszyn

9 listopada 2011
Bartek Chaciński

Jedną z najpiękniejszych rzeczy na świecie są powtórzenia. Niekoniecznie takie jak w powyższym tytule, ale na pewno te w sztuce – najbardziej chyba w literaturze (powstającej w oparciu o język, który z powtórzeń korzysta jako środka wyrazu) i w muzyce (o tym za chwilę). W filmie też – szczególnie w humorze sytuacyjnym, który powtórzeniami stoi i korzysta z tej cechy, której nabywamy najwcześniej – obserwuję właśnie moje dziecko nr 1 (lat 4), które nauczyło się już, o co chodzi w komediach filmowych, gdzie powtórzony żart za każdym razem śmieszy bardziej, a z dzieckiem nr 2 (7 miesięcy) bawię się w pierwszą zabawę, która z kolei polega na zakrywaniu o odkrywaniu oczu i jest oparta na – zgadliście – powtarzaniu. Jeden raz nie ma sensu. Dwa razy – lepiej. Trzy – świetnie. Cztery – idealnie. Znudzenie pojawia się gdzieś koło dziesiątego razu, zwykle szybciej u rodzica. Potem powtarzamy, żeby się uspokoić, kiedy jesteśmy zdenerowani. Sylaby, słowa, frazy – jak w tekście King Crimson („I repeat myself when under stress / I repeat myself when under stress…” itd.).

(Słowa „który” użyłem w powyższym akapicie pięciokrotnie i podejrzewam, że gdybym go wykorzystał tylko trzy razy, brzmiałoby to gorzej i bardziej jak zwykły błąd – a tak od biedy może robić za środek wyrazu)

Moc powtórzeń w muzyce zawiera się w słowie opisującym to, co robią ludzie grający na co dzień. Po polsku nieszczęśliwie nazywamy to próbą. Po angielsku i francusku, a pewnie i w wielu kolejnych językach, mówi się o powtarzaniu – takie znaczenie mają zdaje się i „repetition”, i „rehearsal”. Kiedy znajoma francuska wiolonczelistka szła ćwiczyć i mówiła, że idzie „repeter” (czyli „powtarzać”), cała rzecz najpierw wydawała mi się idiotyczna, a potem zdałem sobie sprawę, że to najbardziej odpowiednie słowo. Sam, grając kiedyś w zespole, umawiałem się już tylko na „próby” (chociaż ich istotą było powtarzanie tego samego w nieskończoność) i tak sobie myślę, że może fakt nieustannego próbowania osłabił w końcu nasz entuzjazm i pewność siebie?

Ale piękno powtarzania w muzyce sięga dalej – aż do zapętlania, które mile (jak odkryli minimaliści) drażni nam (no, przynajmniej niektórym) ośrodek przyjemności. Ile musi się zmieniać w muzyce, żeby nie nużyła? Przetestowali to już w latach 60. Steve Reich i La Monte Young. Nie mieli tylko do dyspozycji automatycznych, maszynowych narzędzi do prostego zapętlania, które myślenie o repetytywności (lubię to słowo, bo ma repetycję w sobie) sprowadziły z muzycznych obrzeży do centrum. I teraz już w większości sektorów nie ma muzyki bez powtarzania, niezależnie od tego, czy urządzimy sobie repetition, rehearsal czy po prostu próbę. Ktoś, kogo przeniesiono by w czasie z lat 60., zauważyłby pewnie ze zgrozą, że muzyka, jakiej pełno dookoła, to jedno wielkie powtarzanie.

Wiem, wiem. Przydługi wstęp jak na recenzję płyty The Field. Ale nie mogłem się powstrzymać, a dobrze się pisze przy tej muzyce, w powtarzaniu jest coś, co pozytywnie wpływa na koncentrację (La Monte Young i jego uczniowie mieliby w tej sprawie coś do powiedzenia). A wydawnictwa muzyczne Szweda Axela Willnera to powtórzenia powtórzeń powtórzeń, w formie przetworzonej przez wielokrotne powtarzanie, z powtórzeniami każdego rodzaju i gatunku. „Is This Power” to powtórzenia pełne energii – podkład pod dzień w fabryce. Cudowny „Burned Out” to powtórzenia kojące. Długi tytułowy „Looping State of Mind” – powtórzenia wprawiające w ruch cały organizm, choćby bez naszej wiedzy. „Sweet Slow Baby” to stupor powtórzeń. W każdy z tych repetytywnych światów wchodzi się nie po to, żeby usłyszeć jakąś historię, narrację, tylko żeby się zanurzyć w nastrój i w mig zestroić swoje fale mózgowe (wszak zestrajamy się z każdą muzyką) z tempem i nastrojem utworu. Pisać, że „Looping State of Mind” jest powtórką z rozrywki, byłoby w tym momencie niestosowną oczywistością. Istotne jest tu bowiem, jak działa ta płyta, a działa świetnie. Albo Willner z czasem staje się mistrzem powtarzania, albo tego typu repetycje działają za każdym razem lepiej – do pewnego momentu pewnie. Ale to tak jak z tym bawieniem dzieci – wierzmy w to, że mistrz powtarzania najlepiej wyczuje moment.

Dzisiejszą notkę zamierzył perfidnie jako całe repetytorium z ostatnich premier elektronicznych. Trochę wymyka mi się Rustie ze swoim debiutem, na który długo czekałem, a potem jeszcze dłużej zastanawiałem się, czy jest dla mnie satysfakcjonujący. I do końca nie jestem przekonany, bo fenomenalna prog-rockowa precyzja z EP-ki „Sunburst” gdzieś przepadła. Drażnią mnie na „Glass Swords” przetworzone wokale w niemal każdym fragmencie, a najbardziej – gdy na początku płyty, na zmianę z klangującymi basami, próbują odtworzyć klimat lat 80. Po eklektycznej muzyce Rustiego spodziewałem się ambicji rodem z płyt Flying Lotusa, tymczasem dostałem rzeczy brzmieniowo dopieszczone, ale jakieś nudnawe momentami.
Repetycje są tu rzeczą, która mnie każdorazowo budzi z tego znużenia. Dokładniej utwór „Globes” z – jak często u Rustiego bywa – daftpunkowymi syntezatorami śmigającymi w dół i w górę po skalach, ale przy okazji wprowadza zacinającą się mocarną sekcję. Dalej jest „Ultra Thizz” z kolejnym mocnym riffem z gatunku tych, za które Szkota polubiłem. I wreszcie mój ulubiony „Cry Flames” z potężnym i monumentalnym punktowaniem basu i syntezatorami w rolach gitar. Rodzaj stopniowanej w racjonalny sposób estetyki Emerson, Lake & Palmer w połączeniu z Dream Theater, która w muzyce elektronicznej brzmi, o dziwo, odświeżająco. Nawet te głosiki rodem z „Chip ‚n’ Dale” mają tu w sumie sens – jako zabezpieczenie, rysa na całej tej powadze. Na szczęście po stronie „ma” Rustie może sobie zapisać jakiś niezwykły ładunek technologicznego entuzjazmu, ekstazy właściwie, który przynosi jego muzyka. Piękno maszyn w czystej formie.

Do tego King Midas Sound, którego płytę „Without You” kupiłem natychmiast, bez uprzedniego researchu, więc nie wiedziałem, że chodzi o remiksy, przeróbki numerów KMS z jedynej płyty. Więc znów powtarzanie, z przewagą międlenia tego samego na różne sposoby. Miłe wrażenia estetyczne skończyły się właściwie przy oglądaniu okładki. To, co urzekało mnie na płycie Kevina Martina – wyczucie dubowej pulsacji i wstrzemięźliwość formy – znika w większości reinterpretacji. Do pozytywnych wyjątków należą Gang Gang Dance (muszę im tym razem oddać honor), no i Kode9 z towarzyszeniem Spaceape’a, którzy zachowali wierność duchowi oryginałów. Reszta tylko próbowała.

THE FIELD „Looping State of Mind”
Kompakt 2011
8/10
Trzeba posłuchać: „Burned Out”.

the field – looping state of mind (album preview) by experimedia

RUSTIE „Glass Swords”
Warp 2011
7/10
Trzeba posłuchać: „Ultra Thizz”, „Cry Flames”. Tak, tak, liczba komentarzy w pliku poniżej jasno pokazuje, kto z omawianych dziś muzyków rządzi na Soundcloudzie.

Rustie – Ultra Thizz (taken from Glass Swords) by Rustie

KING MIDAS SOUND „Without You”
Hyperdub 2011
5/10
Trzeba posłuchać: „Earth A Kill Ya” w wersji Gang Gang Dance

King Midas Sound – Earth A Kill Ya / Gang Gang Dance Rework by Sound Injections